.png "Win Recruit Nepal"){kind=logo}
ममता भट्ट, , डडेल्धुरा । पहिलो सन्तान छोरी जन्मिएको ४ वर्षपछि गर्भवती भएकी दार्चुलाकी मनिता कुवर (नामपरिवर्तन) दोस्रो सन्तान छोरै होस् भन्ने चाहन्थिन् । परिवारका अन्य सदस्यको पनि त्यही चाहना थियो । उनले डडेल्धुरा पुगेर एक निजी अस्पताल धाएर लिंग पहिचान गरिन् । भिडियो एक्सरेमा छोरी नै देखिएपछि गर्भपतन गराइन् । लगातार २ छोरी जन्माइसकेकी बझाङकी कौसिला धामीले पनि छोराको चाहनामा ४ पटकसम्म गर्भपतन गराइन् । बझाङमै कृषिमा अवद्ध २६ वर्षीया उनलाई छोराको चाहना मरेको छैन । पछिल्लो समय लिंग पहिचान गरी गर्भपतन गर्ने चलन यहाँ बढेको छ ।
सुदुरपश्चिमा सरकारी, निजी तथा गैरसरकारी क्षेत्रमा १५ ओटा.सूचीकृत गर्भपतन अस्पतालहरु छन भने पालिका हरुमा धेरै सुचिकृत स्वास्थ्य चौकिहरु रहेका छन् त्यसको तथ्याङक निर्देसनालय संग छैन । सूचीकृत नभएका प्रायः सबै औषधि पसलमा पाइने औषधि सेवन गरेर गर्भपतन गराउने पनि धेरै छन् ।
नागरीक अगुवा बिष्णु भट्टका अनुसार केही निजी अस्पतालका स्वास्थ्यकर्मीले लिंग पहिचानलाई पैसा कमाउने धन्दा बनाएका छन् । नाम चलेका अल्ट्रासाउन्ड (भीडीयो एक्सरे) गर्नेले बढी पैसा लिएर लिंग पहिचान गरिदिन्छन्। उनले थपे लिंग पहिचनको मात्रै १० देखि १२ हजार सम्म माग्छन त्यस्ले गर्दा महिलाको सारीरीक संगै मानसिक स्वास्थ्यमा समेत समस्या हुदै आएको छ ।
‘प्राइभेट स्वास्थ्य संस्थामा बढी गर्भपतन हुने गरेका छन्,’ ‘लिंग पहिचान गरी गर्भ पतन गर्नु गैरकानुनी हो,’ डडेल्धुरा अस्पतालका मेडिकल सुपरिन्टेन्डेन्ट डा. चेतराज भट्टले भने, ‘कतिपयले शल्यक्रिया गरेरसमेत गर्भपतन गराउने गरेको पाइएको छ । कोही भारत गएर गर्भपतन गरेर फर्किन्छन् ।’ उनले भने जथाभावी गरिने गर्भपतनले प्रजनन स्वास्थ्यमा पार्ने गम्भीर असरबारे धेरै छलफल बहस हुदै आएपनि अझै चेतना जगाउनु आवश्यक रहेको छ । स्थायी र अस्थायी नियोजनलाई प्रभावकारी रूपमा प्रचार गर्नुपर्ने र छोरा छोरी बराबर हुन भन्ने जनचेतना जगाउन आवश्यक रहेको छ उनले भने ।
गर्भपतनपछि गम्भीर स्वास्थ्य समस्या लिएर थुप्रै महिला अस्पताल आउने गर्छन् । पहिलोपटक छोरी भएमा छोराको चाहनामा लिंग पहिचान गर्ने चलन बढेको हो । पितृसत्तात्मक सोंचले यस्तो भएको र वर्षमा ८÷१० पटकसम्म तथा शिक्षित, धनाढ्य परिवारबाट पनि उल्लेख्य मात्रामा गर्भ पतन गराउने पाइएको भट्टले बताए्। १० हप्तासम्मको गर्भ औषधि र १२ हप्ताको औजारबाट फालिन्छ ।
औषधिहरु छ्याप्छ्याप्ती पाइने भएकाले औषधिबाट गर्भपतन गराउने धेरै हुन्छन् । डाक्टरको सिफारिस र परामर्शका आधारमा औषधि खाने र बेच्नुपर्ने भए पनि सिटामोल जसरी किन्ने र बेच्ने अवस्था छ । गर्भपतनपछि ६ महिनासम्म गर्भधारण गर्न नहुनेमा ३/४ महिनामै आउने पनि रहेका भट्टले बताए। गर्भपतन परिवार नियोजनको साधन नभएर हाडनाता, बलात्कार, आमा र शिशुलाई गम्भीर असर पुर्याउने भएमा अधिकार दिइएको हो । निजी स्वास्थ्य संस्थामा जतिपटक पनि गर्भपतन गराउने गरिएको भट्टले बताए ।
बिद्यालय पढ्ने किसोरीहरु गर्भपतन गराउने पनि उल्लेख्य हुन्छन् । जथाभावी गर्भपतनले अत्यधिक रक्तस्राव भइरहने, पाठेघर पातलो भएर क्यान्सर तथा अन्य संक्रमण हुने चिकित्सक बताउँछन् । सुदुरपश्चि प्रदेसमा आर्थिक वर्ष २०७८/०७९ मा मेडिकल बाट ९ हजा १ सय १९ सर्जरीबाट ३ हजार ९ सय २ जनाले गरेका छन भने २०७९/०८० मा थोरै संख्या घटेर मेडिकल बाट ८ हजार २० र स्वास्थ्य चौकिबाट २ हजार ५ सय ८४ जनाले सुरक्षित गर्भपतन गराएको तथ्यांक छ । सूचीकृत स्वास्थ्य संस्थाले नियमित रूपमा प्रतिवेदन नपठाउने भएकाले यकिन संख्या आउन नसकेको तथ्याङक अधिकृत धर्मानन्द गिरीले बताए । साथै सहरी तथा ग्रामीण क्षेत्रका सूचीकृत नभएका औषधि पसलबाट पनि गर्भपतन गराउने औषधिको बिक्रीवितरण जथाभावी हुने, निजी संस्थामा हुने अवैध पतनको यकिन विवरण नहुने भएकाले गर्भपतन गर्नेको संख्या बढी हुने अनुमान लगाउन सकिने उनले बताए ।
असुरक्षित गर्भपतनले मानसिक र शारीरिक समस्यासँगै ज्यानै जान सक्छ
पछिल्लो समय पढे लेखेकै व्यक्तिले समेत बुझ्दै नबुझी सूचीकृत नभएका औषधि पसल र क्लिनिकबाट जथाभाबी औषधि किनेर खाने गरेका छन् । असुरक्षित शारीरिक सम्र्पकका कारण असुरक्षित गर्भपतनको बाटोमा पुगेकी बैतडि घर भइ डडेल्धुरा बस्ने मनिता जोषि (नाम परिवर्तन) ले बताउनुभयो । पढाईकोलागि बसेकी उनले सुरक्षित गर्भपतनबारे सुनेको भए पनि घर परिवारले थाहा पाउने र आफ्नो परिचय खुल्ने डरले असुरक्षित रुपमा गर्भपतन गरेको बताए। असुरक्षित गर्भपतनकै कारण उनको पाठेघरमा अहिले समस्या देखिएको छ ।
जथाभाबी रूपमा गर्भपतन गराउने औषधिको प्रयोगले मकिता जस्ता धेरैले ज्यान जोखिममा पारेर असुरक्षित गर्भपतन गर्ने गरेका छन् । किशोरीहरू असुरक्षित गर्भपतनको जोखिममा परे पनि यसलाई रोक्न प्रभावकारी नियमन हुन सकेको छैन । सूचीकृत नभएका मेडिकलहरूले जथाभाबी औषधि बिक्री गरिरहे पनि उनीहरू कारबाहीको दायरामा आएका छैनन् ।
स्त्री रोग विशेषज्ञ डा सुरेन्द्र भट्टका अनुसार असुरक्षित गर्भपतन गरेकाहरूलाई तल्लो पेट दुखिरहने, ढाड कम्मर दुखिरहने जस्ता समस्या देखिने गरेको बताउनुहुन्छ । उनकाअनुसार कतिपयलाई पिसाब चुहिने जस्ता समस्या देखिएको छ । ‘असुरक्षित गर्भपतनले तत्काल केही नभए पनि पाठेघरमा समस्या भइ भविष्यमा बाँझोपनको समस्या समेत हुने सम्भावना बढी हुन्छ । कतिपयलाई पाठेघरमा सङ्क्रमण भइ ज्यानै जाने जोखिमसमेत रहन्छ ।’
समाज र आफन्तको डरले कतिपयले आफ्नो शरीरको बेवास्ता गर्दा तथा आफ्ना समस्या खुलेर भन्न नसक्दा उनीहरू शारीरिकसँगै मानसिक समस्यामा पर्ने गरेका उनको भनाइ छ । सुरक्षित गर्भपतन र गर्भनिरोधक साधनहरूको प्रयोगबारे विद्यालय शिक्षामा नै समावेश गरेर तथा गर्भनिरोधकका अस्थायी साधनको प्रयोगबारे जानकारी दिन अझै जरुरी रहेको डाक्टर भट्टले बताए ।
प्रतिक्रिया गर्न लग इन गर्नु होस्:
Log in with Google